Ellerinizi açıp bana yakardığınızda Gözlerimi sizden kaçıracağım. Ne kadar çok dua ederseniz edin dinlemeyeceğim. Elleriniz kan dolu. Yıkanıp temizlenin, Kötülük yaptığınızı gözüm görmesin, Kötülük etmekten vazgeçin. (Tevrat, Yeşaya 1/15,16)
Adalet yine doğruluk üzerine kurulacak, Yüreği temiz olan herkes ona uyacak. (Zebur 94/15)
Tanrı`ya yaklaşın, O da size yaklaşacaktır. Ey günahkârlar, ellerinizi günahtan temizleyin. Ey kararsızlar, yüreklerinizi paklayın. (İncil, Yakup 4/8)
''İçinizden, size ayetlerimizi okuyan, sizi temizleyen, size kitabı ve hikmeti öğreten, ve size bilmediklerinizi öğreten sizin gibi bir elçi gönderdik. (Kur'an-ı Kerim, Bakara 151, Al-i İmran 164)
| Maide Suresinde 'Son Akşam Yemeği' |
|
|
|
| Yazar : Abdulkadir Ramazanoğlu | |
| 06 04 2009 | |
|
Maide Suresinde 'Son Akşam Yemeği', Pesah ve Cuma
Yahudilik için hayati öneme sahip olan bugünün yüzyıllar sonraki yıldönümünde acı bir olay yaşandı. Bu olay o tarihteki yahudiler ve din olarak yahudilikten çıkıp İsevi yani hristiyan olanlar için bir dönüm noktası oldu. Bir yahudi olarak fısıh bayramını öğrencileriyle birlikte kutlayan İsa Mesih, o geceki ''son akşam yemeği''nden sonra tutuklandı, yargılandı, ölüm cezasına çarptırıldı ve işkence gördü. Hristiyan inancına göre hazırlık günü yani Şabat arafesi olan cuma günü asıldı ve gömüldü. Üçüncü gün olan pazar günü dirilerek öğrencilerine göründü ve onları görevlendirdi. Bu olayın yıldönümü ibrani takvime göre her yıl değişiklik göstereceğinden, hristiyan dünyası bir standart olması için, 21 Mart'tan sonraki ilk dolunayın peşinden gelen cuma gününü asılma günü ve pazar gününü de dirilme günü kabul ederek, her yıl diriliş bayramı-paskalya olarak kutlanmasını kabul etmiştir.
İsrailoğullarının kestikleri kuzulara karşılık, hz. İsa'nın da incilde ''kuzu'' olarak isimlendirilmesi ve kanının dökülmesi anlamlı bir tevafuk oluşturuyor.
Peki müslümanlar için bugünler ne anlam taşıyor? Hernekadar içerik olarak benzerlik göstermese de, uygulanış olarak benzerlik gösterdiğinden bizdeki kurban bayramıyla pesah bayramı aynıdır. Zaten pesah bayramın isimlerinden biri de kurban bayramıdır.
Paskalya bayramının bizdeki izdüşümüne gelince... Kur'anda bir maide suresi vardır ki, adını hz. İsa ve havarilerine indirilen sofradan alır. Yani ''sofra suresi''. Bu surede hz. İsa'nın yaptığı dua olarak bize aktarılan cümleler çok ilginç detaylar içermektedir. Konumuzla ilgili detay ise hz. İsa'nın "Allah'ım, Rabbimiz, bizim üzerimize gökten bir sofra indir ki bizim için, önce ve sonra gelenlerimiz için (o gün) bir bayram olsun ve (o olay) Senden de bir mu'cize olsun.'' cümlesinde saklı gibi geliyor bana. Buradaki ''bayram olsun'' ifadesi uzun süre kafamı karıştırdı. Kaynaklarımızda da ikna edici bir açıklama bulamadığımdan kendimce biraz beyin jimnastiği yaptım. Doğrusunu elbette Allah bilir diyerek tahminlerde bulundum. Zira ayetin beyanıyla İsa Mesih bir duada bulunuyor ve Allah'tan gelecek bu mucize sofranın indiği günün hem öncekiler hem de sonrakiler için bir bayram olmasını diliyor. İsa gibi bir rasul ister de kabul olmaz mı? Tahminimce bu sofra, İsa Mesih'in son akşam yemeği olarak öğrencileriyle yediği o pesah/fısıh yemeğindeki sofradır. İncillerde Petrus ve Yuhanna'yı önceden göndererek testi taşıyan adamı takip etmelerini ve onun vardığı evde hazırlık yapmalarını söylediği aktarılır. Fısıh kurbanını nerden alıp kestikleri ve sofrayı nelerle hazırladıkları açıklanmaz ama sofradaki hamursuz ekmekten ve şaraptan bahsedilir. Kur'an ayetinde geçen, sofranın indiği günün ''bayram olması'' özelliğini düşünürsek, bu günün o yılki pesah bayramı günü ve dolayısıyle de cuma günü olduğu akla geliyor. ''Önce gelenlerimiz için'' ibaresi gayet açık olarak yahudilerin kutladığı pesah bayramına işaret ederek, bu gün yahudiler tarafından İsa'dan önce nasıl bayram olarak kutlandıysa İsa'dan sonra da bayram olarak kutlanmaya devam etti. İsa'nın mesajını kabul etmeyenler dahi hernekadar İsa hürmetine olmasa da, aynı günü bayram olarak kutlayarak bir birlik sağlanmış oldu. ''Sonra gelenlerimiz için'' ibaresinde ise iki din mensubu olan insanlar sözkonusu günümüzde: Hristiyanlar ve müslümanlar. Hristiyanlar hernekadar İsa'nın asıldığı gün olan son akşam yemeği gününü bir bayram olarak sevinçle kutlamasalar da, her yıl bu olayı hatırlamak ve anmak adına etkinlikler düzenleniyor, dualar ediliyor. Ki, bayram kelimesinin kökeninde de tekrarlamak ve her yıl tekraren hatırlamak manaları yatmaktadır.
Müslümanlar açısından ise indirilen bu sofranın tahmin ettiğimiz şekilde cuma günü olması halinde ''bayram''lığı ortadadır. Zira müslümanların cuma günü toplanıp (cem olup), güncel olaylar üzerine imamın yaptığı hutbeyi dinlemek ve Allah'ı anmak haftalık bir bayram olarak kabul edilmiştir. Müslümanların iki bayramı olan Ramazan ve Kurban bayramları sadece ay takvimine göre belirlendiği için, ibrani ay takvimine göre kutlanan pesah veya güneş-ay takvimine göre kutlanan paskalya ile birebir örtüşmesi mümkün değildir belki, ama gün adı olarak böyle bir örtüşme sözkonusudur. Ayrıca küçük bir araştırma yapınca şöyle bir sonuçla da karşılaşılıyor ki, enteresan: Maide suresinin indirilme tarihleri hicretin ikinci ile onuncu yılları arasında kabul edildiğinden, o tarihlerin güneş takvimine denk gelen günlerini çıkardığımızda aşağıdaki gibi bir tablo çıkıyor: 10 Zilhicce 3 --> 23 Mayıs 625 10 Zilhicce 4 --> 12 Mayıs 626 10 Zilhicce 5 --> 01 Mayıs 627 10 Zilhicce 6 --> 20 Nisan 628 10 Zilhicce 7 --> 09 Nisan 629 10 Zilhicce 8 --> 30 Mart 630 10 Zilhicce 9 --> 19 Mart 631
Arabi aylardan Zilhicce hac aylarındandır ve bu ayın 10'u da kurban bayramının ilk günüdür. Mart sonu ile Haziran ortası ise yıllara göre değişerek pesah bayramı günleri olmaktadır. Bu tabloya göre Rasulullah hayattayken kutladıkları kurban bayramlarının en az birkaç tanesi, yahudilerin pesah ve hristiyanların paskalya bayramlarıyla tarihen çakışmış oluyor. Bu tevafuğun her 33 yılda bir tekrar etmesi ise ayrı bir konudur.
Sözü konuyla ilgili ayetlere bırakırken, Pesah'ın, Paskalya'nın ve Cuma'nın, insanlara barış ve hoşgörüyü getirecek, daha da önemlisi, Yüce Rabbimiz'le olan bağımızın daha da güçlenmesini sağlayacak günler olmasını yürekten dilerim.
Tevrat, Mısırdan Çıkış, 12 ve 13. bölümler: 1. RAB Mısır'da Musa'yla Harun'a, "Bu ay sizin için ilk ay, yılın ilk ayı olacak" dedi, 2-3. "Bütün İsrail topluluğuna bildirin: Bu ayın onunda herkes ailesine göre kendi ev halkına birer kuzu alacak. 4. Eğer bir kuzu bir aileye çok geliyorsa, aile bireylerinin sayısı ve herkesin yiyeceği miktar hesaplanacak ve aile kuzuyu en yakın komşusuyla paylaşabilecek. 5. Koyun ya da keçilerden seçeceğiniz hayvan kusursuz, erkek ve bir yaşında olmalı. 6. Ayın on dördüne kadar ona bakacaksınız. O akşamüstü bütün İsrail topluluğu hayvanları boğazlayacak. 7. Hayvanın kanını alıp, etin yeneceği evin yan ve üst kapı sövelerine sürecekler. 8. O gece ateşte kızartılmış et mayasız ekmek ve acı otlarla yenmelidir. 10. Sabaha kadar bitirmelisiniz. Artakalan olursa, sabah ateşte yakacaksınız. 11. Eti şöyle yemelisiniz: Beliniz kuşanmış, çarıklarınız ayağınızda, değneğiniz elinizde olmalı. Eti çabuk yemelisiniz. Bu RAB'bin Fısıh kurbanıdır. 12. "O gece Mısır'dan geçeceğim. Hem insanların hem de hayvanların bütün ilk doğanlarını öldüreceğim. Mısır'ın bütün ilahlarını yargılayacağım. Ben RAB'bim. 13. Bulunduğunuz evlerin üzerindeki kan sizin için belirti olacak. Kanı görünce üzerinizden geçeceğim. Mısır'ı cezalandırırken ölüm saçan size hiçbir zarar vermeyecek. 14. Bu gün sizin için anma günü olacak. Bu günü RAB'bin bayramı olarak kutlayacaksınız. Gelecek kuşaklarınız boyunca sürekli bir kural olarak bu günü kutlayacaksınız." 15. "Yedi gün mayasız ekmek yiyeceksiniz. İlk gün evlerinizden mayayı kaldıracaksınız. Kim bu yedi gün içinde mayalı bir şey yerse, İsrail'den atılacaktır. 16. Birinci ve yedinci günler kutsal toplantı yapacaksınız. O günler hiçbir iş yapılmayacak. Herkes yalnız kendi yiyeceğini hazırlayacak. 17. Mayasız Ekmek Bayramı'nı kutlayacaksınız, çünkü sizi ordular halinde o gün Mısır'dan çıkardım. Bu günü kalıcı bir kural olarak kuşaklarınız boyunca kutlayacaksınız. 18. Birinci ayın on dördüncü gününün akşamından yirmi birinci gününün akşamına kadar mayasız ekmek yiyeceksiniz. 19. Evlerinizde yedi gün maya bulunmayacak. Mayalı bir şey yiyen yerli yabancı herkes İsrail topluluğundan atılacaktır. 20. Mayalı bir şey yemeyeceksiniz. Yaşadığınız her yerde mayasız ekmek yiyeceksiniz." 21. Musa İsrail'in bütün ileri gelenlerini çağırtarak onlara şöyle dedi: "Hemen gidin, aileleriniz için kendinize davarlar seçip Fısıh kurbanı olarak boğazlayın. 22. Bir demet mercanköşkotu alın, leğendeki kana batırıp kanı kapılarınızın yan ve üst sövelerine sürün. Sabaha kadar kimse evinden çıkmasın. 23. RAB Mısırlılar'ı öldürmek için gelecek, kapılarınızın yan ve üst sövelerindeki kanı görünce üzerinden geçecek, ölüm saçanın evlerinize girip sizi öldürmesine izin vermeyecek. İncil, Luka 22. bölüm: 1. Fısıh denilen Mayasız Ekmek Bayramı yaklaşmıştı. 7. Fısıh kurbanının kesilmesi gereken Mayasız Ekmek Günü geldi. 8. İsa, Petrus'la Yuhanna'yı, "Gidin, Fısıh yemeğini yiyebilmemiz için hazırlık yapın" diyerek önden gönderdi. 9. O'na, "Nerede hazırlık yapmamızı istersin?" diye sordular. 10. İsa onlara, "Bakın" dedi, "kente girdiğinizde karşınıza su testisi taşıyan bir adam çıkacak. Adamı, gideceği eve kadar izleyin ve evin sahibine şöyle deyin: 'Öğretmen, öğrencilerimle birlikte Fısıh yemeğini yiyeceğim konuk odası nerede? diye soruyor.' 11-12. Ev sahibi size üst katta, döşenmiş büyük bir oda gösterecek. Orada hazırlık yapın." 13. Onlar da gittiler, her şeyi İsa'nın kendilerine söylediği gibi buldular ve Fısıh yemeği için hazırlık yaptılar. 14.Yemek saati gelince İsa, elçileriyle birlikte sofraya oturdu ve onlara şöyle dedi: "Ben acı çekmeden önce bu Fısıh yemeğini sizinle birlikte yemeyi çok arzulamıştım. 15-16. Size şunu söyleyeyim, Fısıh yemeğini, Tanrı'nın Egemenliği'nde yetkinliğe erişeceği zamana dek, bir daha yemeyeceğim." 17. Sonra kâseyi alarak şükretti ve, "Bunu alın, aranızda paylaşın" dedi. 18. "Size şunu söyleyeyim, Tanrı'nın Egemenliği gelene dek, asmanın ürününden bir daha içmeyeceğim." 19. Sonra eline ekmek aldı, şükredip ekmeği böldü ve onlara verdi. "Bu sizin uğrunuza feda edilen bedenimdir. Beni anmak için böyle yapın" dedi.
Kur'an, Maide (Sofra) Suresi 112. Havariler demişlerdi ki: "Ey Meryem oğlu Îsa, Rabbin bize gökten bir sofra indirebilir mi? (Îsa): "İnanıyorsanız Allah'tan korkun!" dedi. 113. İstiyoruz ki, ondan yiyelim, kalblerimiz iyice yatışsın, senin bize doğru söylediğini bilelim ve buna bizzat tanık olalım. dediler. 114. Meryem oğlu Îsa da: "Allah'ım, Rabbimiz, bizim üzerimize gökten bir sofra indir ki bizim için, önce ve sonra gelenlerimiz için (o gün) bir bayram olsun ve (o olay) Senden de bir mu'cize olsun. Bizi rızıklandır, Sen rızık verenlerin en hayırlısısın!"dedi. 115. Allah buyurdu ki: "Ben onu sizin üzerinize indireceğim, ama ondan sonra sizden kim inkar ederse ben ona dünyalarda hiç kimseye yapmayacağım azabı yaparım!"
|
|
| Son Güncelleme ( 31 12 2009 ) |
| < Önceki | Sonraki > |
|---|
